29.04.2021 - WUM: Szczepionki przeciw Covid-19 – co o nich wiemy?

Pionier szczepień Edward Jenner zmarł w 1823 r., kiedy dostęp­na była tylko szczepionka prze­ciw ospie prawdziwej. Niespeł­na 200 lat później możemy skorzystać ze szczepionek, które chronią ludzi przed 28 chorobami: gruźlicą, błonicą, tężcem, krztuścem, poliomyelitis, różyczką, odrą, świnką, ospą wietrzną, pneumokokami, meningokokami, wirusowym zapaleniem wątroby typu B (WZW B), wirusowym zapaleniem wątroby typu A (WZW A), Haemophilus influenzae typu B (Hib), rotawirusami, grypą, ludzkim wirusem brodawczaka (HPV), kleszczowym zapa­leniem mózgu, durem brzusznym, chole­rą, japońskim zapaleniem mózgu, wście­klizną, żółtą gorączką, COVID-19 oraz półpaścem, gorączką Ebola, dengą i wą­glikiem – cztery ostatnie nie są dostępne w Polsce.

Szczepionki dzielimy na żywe (atenuowa­ne) lub zabite (inaktywowane). Mogą być one podawane różnymi drogami: domię­śniowo, podskórnie, doustnie czy donoso­wo. Należy pamiętać o odstępach czaso­wych między szczepionkami:

•      odstęp dowolny – między podaniem 2 szczepionek zabitych,

•      odstęp dowolny – między podaniem szczepionki zabitej i żywej,

•      odstęp co najmniej 4 tygodni – między podaniem 2 szczepionek żywych,

•   odstęp co najmniej 14 dni – przed po­daniem szczepionki przeciw COVID-19 a inną szczepionką (ze względu na ewen­tualne nałożenie się niepożądanych od­czynów poszczepiennych, NOP).

Niewątpliwie rok 2000 zapisze się na kar­tach historii medycyny za sprawą opracowa­nia i wdrożenia szczepionek mRNA, aktual­nie przeciw COVID-19, które w przyszłości będą mogły chronić także przed chorobami metabolicznymi, nowotworami czy choro­bami autoimmunologicznymi.

Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła warunkowo do obrotu na te­renie Europy 3 szczepionki dwudaw­kowe przeciw COVID-19: dwie mRNA (producent Pfizer/BioNTech i Moderna) oraz szczepionkę wektorową (producent AstraZeneca).

Europejska Agencja Leków dopuściła także do użytku jednodawkową szcze­pionkę wektorową przeciw COVID-19 firmy Johnson & Johnson/Janssen, która będzie także dostępna w Polsce. Szczepionka ta wykorzystuje platfor­mę szczepionek AdVac®, unikalną i za­strzeżoną technologię, która została również wykorzystana do opracowania i produkcji zatwierdzonego przez firmę Janssen schematu szczepionek przeciw­ko wirusowi Ebola.

Szczepionka ta jest łatwiejsza w zastosowaniu ze względu na jednodawkowy schemat podawania, a także relatywnie łatwy sposób prze­chowywania (wymaga temperatury 2-8 st. C). Z badania klinicznego 3. fazy z randomizacją ENSEMBLE (przepro­wadzonego w Argentynie, Brazylii, Chi­le, Kolumbii, Meksyku, Peru, RPA oraz Stanach Zjednoczonych na 44 325 ochot­nikach) wynika, że szczepionka Johnson & Johnson 28 dni po podaniu jest sku­teczna w 66% w zapobieganiu umiarko­wanie ciężkiego i ciężkiego przebiegu COVID-19 (początek ochrony obserwo­wano po 14 dniach od przyjęcia). Żaden z zaszczepionych uczestników badania, który zachorował po 28 dniach od otrzy­mania preparatu, nie wymagał hospita­lizacji. Dane potwierdzają również sku­teczność szczepionki Johnson & Johnson w RPA (64%), gdzie dominuje południo­woafrykańska odmiana koronawirusa (szczep B.1351).

Dostępna jest także rosyjska szcze­pionka wektorowa Sputnik V (skutecz­ność 91,6%, dwudawkowa) dopuszczona do użytku w 20 państwach, m.in.: na Bia­łorusi, Węgrzech, w Argentynie, Boliwii, Serbii, Algierii, Wenezueli, Paragwaju, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Ira­nie, Tunezji, Armenii, Meksyku, Nikara­gui, Libanie.

Ponadto w fazie wstępnej oceny są szczepionka białkowa rekombinowana Novavax (NVX-CoV2373) i szczepionki mRNA CureVac AG (CVnCoV).

Szczepionki mRNA są najbezpiecz­niejszymi, nowoczesnymi preparatami leczniczymi. Należą do szczepionek inaktywowanych (zawierają fragment materiału genetycznego wirusa SARS­-CoV-2). Nie mogą replikować (na­mnażać się), ani wywołać zakażenia COVID-19. Nie wnikają także w głąb naszego genomu.

Obecnie dostępne szczepionki przeciw COVID-19 podawane są osobom powyżej 18 roku życia, domięśniowo – w mięsień naramienny, najlepiej ręki niedominującej. Cykl szczepienia obejmuje podanie dwóch dawek, za wyjątkiem szczepionki Johnson & Johnson. Szczegóły dotyczące dostęp­nych szczepionek prezentuje tabela 1.

Jak opublikowano na łamach „The New England Journal of Medicine” (24.02.2021) efektywność szczepionki mRNA firmy Pfizer zbadana na prawie 1 200 000 osób w warunkach rzeczywistych (Izrael) pokazała, że po podaniu pełnego cy­klu szczepienia (2 dawek) liczba no­wych przypadków zakażeń SARS-CoV-2 zmniejszyła się o 92%, liczba objawowych przypadków zmniejszyła się o 94%, za­obserwowano także o 92% mniej przy­padków ciężkiego przebiegu COVID-19 i mniej o 87% przypadków hospitalizacji z powodu COVID-19.

Według danych Ministerstwa Zdrowia na dzień 29 kwietnia 2021 r. zaszczepio­no 11 mln 81 tys. 369 osób, z czego 2 mln 852 tys. 329  drugą dawką. Aktualne reko­mendacje Ministerstwa Zdrowia zmie­niają nieco harmonogram podawania szczepionek przeciw COVID-19, aby jak najszybciej uzyskać odporność stadną, czyli liczbę zaszczepionych na pozio­mie 40-70% społeczeństwa. Nowe zale­cenia podawania – dotyczą osób, które nie rozpoczęły cyklu szczepień przeciw COVID-19:

•        szczepionki mRNA w odstępie do 6 tygodni między dawkami,

•        szczepionka AstraZeneca do 12 tygo­dni między dawkami,

•        ważna informacja: ozdrowieńcy mają otrzymać pierwszą dawkę szczepion­ki, zachowując odstęp ok. 6 miesięcy od zachorowania.




























Dr Marzena Jaciubek,

dr Karolina Prasek Zakład Podstaw Pielęgniarstwa WUM

Kontakt do Biura Rzecznika Prasowego: e-mail – media@wum.edu.pl

MATERIAŁY DO POBRANIA:

- komunikat wersja WORD  wersja PDF

- grafika do komunikatu